Güveni kötüye kullanma, muhafazası veya belirli bir şekilde kullanılması için kendisine zilyetliği devredilen malı devralan şahsın, zilyetliğin devri amacı dışında kendisinin veya başkasının yararına olarak malı kullanması veya zilyetliğin devri olgusunu inkar etmesidir. Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma, zilyetliği devreden ile devralan arasında mevcut olan hizmet ilişkisinin kötüye kullanılması suretiyle güveni kötüye kullanma suçu işlenmesi halinde meydana gelir. Güveni kötüye kullanma suçu, emniyeti suiistimal suçu olarak da adlandırılmaktadır.
Güveni kötüye kullanma suçu (emniyeti suistimal suçu) beş farklı şekilde meydana gelebilir:
Zilyetliğin devir amacı dışında kullanılması şeklindeki basit güveni kötüye kullanma suçu (TCK md. 155/1),
Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma (TCK md. 155/2),
Meslek veya sanat nedeniyle emniyeti suistimal (TCK md. 155/2),
Ticaret sebebiyle güveni kötüye kullanma (TCK md. 155/2),
Başkasının mallarını yönetmek yetkisi çerçevesinde tevdi ve teslim edilen mallar ile ilgili emniyeti suistimal (TCK md. 155/2).
Şikayet, Zamanaşımı, Uzlaştırma ve Görevli Mahkeme
Güveni kötüye kullanma suçu, basit ve nitelikli hal olmak üzere iki şekilde işlenebilir. Suçun basit şekli şikayete tabidir. Şikayet süresi, suçun işlendiğinin ve failinin öğrenildiği tarihten başlamak üzere 6 aydır. Suça dair şikayet hakkı 6 ay içerisinde kullanılmaz ise, bir daha aynı fiil ile ilgili şikayet hakkı kullanılamaz.
Suçun nitelikli halleri, takibi şikayete bağlı suçlar arasında değildir, bu nedenle bir şikayet süresi yoktur. Suçun nitelikli hallerinin dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Müşteki davaya katılmak istiyorsa zamanaşımı süresi içinde her zaman şikayet hakkını kullanılabilir.
Güveni kötüye kullanma suçu (TCK md.155), taraflar arasında uzlaşma prosedürü uygulanmasını gerektiren suçlardandır. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda, gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında suç vasfının ortaya çıkması halinde öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, uzlaşma sağlanmazsa soruşturmaya veya yargılamaya devam edilmesi gerekir.
Güveni kötüye kullanma suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.
Güveni Kötüye Kullanma Suçunun Unsurları(Şartları) Nelerdir?
Sebep olunan hukuka aykırılığın güveni kötüye kullanma suçu olarak nitelendirilebilmesi için TCK m. 155’te yer alan unsurların meydana gelmesi gerekmektedir. Güveni kötüye kullanma suçunun oluşabilmesi için gerekli şartlar(unsurlar) şu şekildedir:
Ortada sözleşmesel bir ilişki olmalıdır: Fail ile mağdur arasındaki sözleşme türünün herhangi bir önemi bulunmamakla birlikte arada sözleşmesel bir ilişkinin olması zorunludur. Aradaki sözleşmenin yazılı veya sözlü şekilde yapılmış olması yeterlidir.
Suça konu malın zilyetliği mal sahibinin rızası dahilinde devredilmelidir: Suça konu malın mağdurun rızası dahilinde faile teslim edilmiş olması gerekmektedir. Malın sahibinin rızası dışında elinden çıkması veya zorla gasp edilmesi durumunda güveni kötüye kullanma suçu oluşmamaktadır.
Mal bir başkasına muhafaza etmesi veya belirli bir şekilde kullanması için devredilmelidir: Mal sahibi malın zilyetliğini devrederek, devralan kişiye o mal üzerinde bazı işlemlerde bulunma, malı kullanma, saklama gibi yetkileri verebilir. Güveni kötüye kullanma suçunun oluşabilmesi için de malın zilyetliğinin muhafaza edilmesi veya belirli bir şekilde kullanılması için devredilmesi gerekmektedir.
Fail, malın kendisine devredildiği olgusunu inkar etmeli veya malı devir amacının dışında iş veya işlemlere dahil etmelidir: Güveni kötüye kullanma suçunun oluşabilmesi için failin aradaki sözleşmesel ilişkiyi yani devir olgusunu inkar etmesi veya kendisine devredilen yetkileri aşacak şekilde davranması gerekmektedir. Örneğin kişi kendisine kullanılmak üzere bırakılan bir malı mal sahibinin rızası dışında sattığında güveni kötüye kullanma suçunu işlemiş olacaktır.
Güveni Kötüye Kullanma Suçunun Temel (Basit) Halinin Cezası Nedir?
Güveni kötüye kullanma suçunun cezası hapis cezası ve adli para cezası olarak belirlenmiştir. Güveni kötüye kullanma suçunun basit halinin cezası 6 aydan 2 yıla kadar hapis ve adli para cezasıdır.
Güveni Kötüye Kullanma Suçu Şikayete Tabi Midir?
Güveni kötüye kullanma suçunun temel hali meydana geldiğinde yani fail m. 155/1’de yer alan suçu işlediğinde suçun soruşturulması şikayete tabidir. Mağdur kişi şikayet hakkını zamanaşımı süresi geçmeden yani fiilin veya failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde kullanmalıdır.
Meydana gelen suçun TCK m 155/2’de yer alan nitelikli hallerden olması durumunda ise suç şikayete tabi değildir. Bu durumda suçun soruşturma ve kovuşturması re’sen yürütülecektir.
Güveni Kötüye Kullanma Suçunda Etkin Pişmanlık Hükümlerinin Uygulanması Mümkün Müdür?
TCK m. 168 uyarınca güveni kötüye kullanma suçunda etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması mümkündür.
Suç işlendikten sonra ve kovuşturma aşamasına geçilmeden önce fail pişman olur ve mağdurun uğradığı zararı giderirse yahut alınan şeyi aynen verirse, güveni kötüye kullanma cezası temel şeklinin 2/3’üne kadar indirilir.
Kovuşturma aşaması başladıktan sonra ve hüküm verilmeden önce etkin pişmanlık gösterilir ise, güveni kötüye kullanma cezası 1/2 oranında indirilir.
Bu ceza indirimlerinin uygulanabilmesi için fail tarafından mağdurun uğradığı zarar giderilmiş olunmalıdır. Bu zararın giderilmesi; aynen geri verme, kısmen geri verme ve tazmin etme yolları ile mümkün olmaktadır. Aynen geri verme yolu kullanıldığı takdirde failin etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanmasına mağdur karşı çıkamaz. Ancak zararın giderilmesi kısmen geri verme yahut tazmin etme şeklinde yapılacaksa, failin etkin pişmanlıktan yararlanabilmesi mağdurun buna rıza göstermesine bağlıdır.
Комментарии